Een overzicht van suikers en zoetstoffen

Suiker kennen we allemaal maar is er onder veel benamingen en in veel gedaanten. Kunstmatige zoetstoffen kom je overal tegen als alternatief voor suiker. Ze worden veelvuldig gebruikt in allerlei voedingsmiddelen en als zoetstof voor in bijvoorbeeld koffie, thee en yoghurt. Zoetstoffen zouden beter voor de lijn en het gebit zijn dan suiker. Uit onderzoek is gebleken dat het gebruik van  kunstmatige zoetstoffen niet slankmakend werkt, het gebruik van zoetstoffen lijkt ervoor te zorgen dat het honger-verzadigings mechanisme in je lichaam in de war raakt. Het verlangen naar zoetigheid blijft en neemt toe met als gevolg: meer eten.

Zijn zoetstoffen ongezond?

Over de gezondheid en veiligheid van zoetstoffen wordt al lang gediscussieerd. Van een aantal zoetstoffen is inmiddels bekend dat ze schadelijke effecten op de gezondheid hebben, zoals overgewicht, verhoogde kans op diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. De ADI is de Aanvaardbare Dagelijkse Inname in mg per kg lichaamsgewicht.

Suiker

We kennen suiker onder meerdere namen zoals sacharose (sucrose of kristalsuiker, opgebouwd uit glucose en fructose), glucose (druivensuiker), fructose (vruchtensuiker), lactose (melksuiker). Kristalsuiker wordt gemaakt uit het sap van suikerbieten. Ook uit het sap van suikerriet kan kristalsuiker worden gemaakt. In sommige producten komen van nature suikers voor, bijvoorbeeld lactose in melk, fructose in honing. In de voedingsmiddelenindustrie wordt ook veel gebruik gemaakt van deze verschillende suikersoorten. Al deze suikersoorten dezelfde hoeveelheid energie maar niet altijd de dezelfde zoetkracht. De energie is 4 kilocalorieën per gram. Deze energie kan het lichaam gebruiken voor lichamelijke activiteit, voor groei, of er wordt een energievoorraad opgeslagen in het lichaam in de vorm van lichaamsvet. Je lichaam heeft suiker nodig, alleen niet te veel.

Andere namen voor suiker

Een selectie van natuurlijke varianten en benamingen van suiker: agavesiroop, ahornsiroop, appelsapconcentraat, appelstroop, basterdsuiker, kandijsuiker, druivensapconcentraat, galactose, honing, invertsuikerstroop isoglucose, kandijstroop, kaneelsuiker, kokosbloesemsuiker, maïsstroop, maltose, maltodextrine, melasse, tarwestroop, trehalose, vruchtensapconcentraat.

Suiker en natuurvoeding

In de natuurvoeding worden geraffineerde suikers bij voorkeur niet gebruikt. Meer natuurlijke zoetmiddelen bevatten meer oorspronkelijke voedingsstoffen van de plant. Ook voor deze suikers geldt dat gebruik met mate de voorkeur verdient:

• agavestroop, gemaakt van de Mexicaanse agaveplant
• ahornstroop, gemaakt van de ahornboom, een variant van de esdoorn.
• Amesake, gemaakt op basis van gierst, haver of rijst.
• cichorei, gemaakt van de wortel van de cichoreiplant.
• dadelstroop, van dadels natuurlijk.
• honing
• oerzoet, gemaakt van het sap van suikerriet. Het heeft een meer uitgesproken smaak dan gewone rietsuiker.

Conserveren met suiker, jam en confitures

• Voor jam en confitures kun je kijken in het deel over conserveren en inmaken. Daar vind je ook een lijst met boekentips.

Suikervervangers

Er is een hele industrie ontstaan om suiker te vervangen omdat het niet goed zou zijn. Het is maar net hoe je er mee omgaat, suiker is gewoon een natuurlijk product. Voor de volledigheid een overzicht van wat er allemaal aan vervangers is ontdekt en bedacht. Wij zijn geen voorstander van deze producten maar willen je graag volledig informeren over de samenstelling er van.

• E950 Acesulfaam K

  • Kunstmatige zoetstof.
  • 200 x zoeter dan suiker.
  • Veel gebruikt door de hoge kook-, opslag- en bakbestendigheid.
  • Goedgekeurd door de World Health Organisation (WHO) in 1991 op basis van ongepubliceerde verslagen van de fabrikant.
  • Geeft bij dieren schade aan erfelijk materiaal.
  • Milieuverontreinigende stof.
  • ADI: 9 mg/kg.

Conclusie: Kan niet goed beoordeeld worden omdat er geen onafhankelijke studies zijn.

• E951 Aspartaam

  • Kunstmatige zoetstof.
  • Goedgekeurd voor brede toepassing in light producten.
  • Kan problemen geven bij mensen met fenylketonurie (PKU).
  • Kan bij mensen die er gevoelig voor zijn klachten geven als hoofdpijn, duizeligheid, geheugenverlies, gezichtsvermogen en hyperactiviteit.
  • Kan bij dieren kanker veroorzaken (hersenen, lymfeklieren, urinewegen).
  • ADI: 40 mg/kg.

Conclusie: De effecten van aspartaam zijn zeer divers en sterk afhankelijk van individuele gevoeligheid.

• E952 Cyclamaat

  • Kunstmatige zoetstof.
  • Andere benaming is Sucaryl.
  • Ivm de matige zoetheid vaak gebruikt in combinatie met andere zoetstoffen.
  • Niet langer toegestaan in snoep, kauwgom en ijs.
  • Verboden in Amerika ivm mogelijk risico op kanker.
  • Kan in darmen worden omgezet in schadelijk cyclohexylamine (dieronderzoek: schadelijk voor testis en sperma en milieu verontreinigend)
  • ADI: 7 mg/kg.

Conclusie: Er zijn duidelijke aanwijzingen dat cyclamaat schadelijk is voor de gezondheid en het milieu.

• E954 Sacharine

  • Kunstmatige zoetstof, 500 keer zoeter dan suiker.
  • Vaak gebruikt om de bittere nasmaak van andere kunstmatige zoetstoffen of andere E-nummers te maskeren.
  • Veel toegepast in light producten.
  • Veroorzaakt in hoge doseringen bij dieren blaaskanker.
  • Voorzichtigheid is geboden bij blaasziekten of geneesmiddel gebruik. Kan in combinatie met bepaalde medicijnen of gifstoffen uit het milieu het blaasslijmvlies beschadigen.
  • Werkt bij varkens eetlust opwekkend.
  • Technische toepassingen: houtlijm, antibiotica, haarblondeermiddel en pesticiden.
  • ADI: 5 mg/kg.

• E955 Sucralose of chloorsuiker 

  • Kunstmatige zoetstof.
  • Ontstaat uit de reactie van suiker met sulfurylchloride.
  • 600 keer zoeter dan suiker, zeer stabiel.
  • Grote vervuiler van het watersysteem.
  • De EU is geadviseerd de hoge maximum blootstelling te beperken vanwege onvolledige gegevens van de fabrikant.
  • ADI: 15 mg/kg.

• E957 Thaumatine

  • Natuurlijke zoetstof, smaak- en aromaversterker met drop-achtige smaak.
  • Komt van de rijpe ketemfe vrucht uit het Afrikaanse regenwoud.
  • 100-2000 keer zoeter dan suiker, afhankelijk van de zuiverheid.
  • Vaak gebruikt samen met andere zoetstoffen, vooral in vruchten, kauwgom, snoep en ijs.
  • Wordt als onschadelijk beschouwd.
  • Gaat in de toekomst via gentechniek geproduceerd worden.

• E958 Glycyrrhizine

  • Natuurlijke zoetstof, onderdeel van zoethoutwortel.
  • 50-100 x zoeter dan suiker.
  • Ook gebruikt als geneesmiddel.
  • Kramp- en slijmoplossend, antiviraal en ontstekingsremmend.
  • Bijwerkingen: hoofdpijn, duizeligheid, hoge bloeddruk, vochtophoping, hartritmestoornissen en spierzwakte. Deze bijwerkingen komen vooral voor bij mensen met hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, diabetes en zwangere vrouwen.

Conclusie: Glycyrrhizine is een natuurlijk bestanddeel, maar gebruik niet te veel in verband met de effecten op de gezondheid.

• E959 Neohesperidine DC

  • 300-2000 x zoeter dan suiker afhankelijk van dosis en product.
  • Wordt chemisch gemaakt uit de natuurlijke bitterstof van citrusvruchten.
  • Sterke mentol/dropachtige nasmaak.
  • Kan bij sommige mensen darmklachten geven.
  • ADI: 5 mg/kg

• E960 Stevia (Stevioside)

  • Natuurlijke zoetstof
  • Komt van de bladeren van de Steviaplant.
  • 300 x zoeter dan suiker.
  • Wordt gebruikt in frisdranken, snoep, chocolade.
  • Wordt in het lichaam omgezet tot steviol.
  • Kan bij sommige mensen daling van de bloeddruk geven, duizeligheid, zwakte en misselijkheid.
  • Wordt momenteel getest als geneesmiddel.
  • ADI: 4 mg/kg

Conclusie: Voorzichtigheid is geboden omdat het vaak onduidelijk is welke zoetstoffen en eventuele andere toevoegingen onder de naam Stevia verkocht worden.

• E961 Neotaam

  • Gemaakt uit aspartaam en 40 x zoeter.
  • Kan in hoge dosering problemen geven bij mensen met fenylketonurie (PKU).
  • Toxicologische studies van de fabrikant zijn niet openbaar gemaakt.
  • ADI: 2 mg/kg.

Conclusie: Omdat de toxicologische studies niet openbaar zijn is er geen evaluatie mogelijk.

• E962 Aspartaam-acesulfaamzout

  • Breed toegepast, bijv. light limonade, snacks en vis uit blik.
  • Zoeter en stabieler dan de 2 stoffen los van elkaar.
  • ADI: Als Aspartaam (40 mg/kg) en Acesulfaam K (9 mg/k